نور خدا (قرآن)از مصادیق نور که در آیات قرآن به آن اشاره شده، «خدا» است. فهرست مندرجات۱.۱ - جلوه‌های آفرینش ۱.۲ - آسمان و زمین ۱.۳ - راه خدا ۱.۴ - جهان خلقت ۱.۵ - پیامبر اسلام ۲ - نور خدا در قیامت ۳ - زمینه‌های کسب نور خدا ۳.۱ - تسیح خدا ۳.۲ - ذکر و تنزیه ۳.۳ - اذن خدا ۴ - شناخت نور خدا ۵ - راهیابی به نور خدا ۶ - خاموش کردن نور خدا ۶.۱ - عدم موفقیت کافران ۷ - جاودانگی نور خدا ۸ - گسترش نور خدا ۹ - نور خدا در وادی مقدس ۱۰ - عناوین مرتبط ۱۱ - پانویس ۱۲ - منبع ۱ - جلوه‌های نور خداجلوههای نور خدا عبارتند از: ۱.۱ - جلوه‌های آفرینشجلوههاى جهان آفرینش، نشانه وجود نور خدا: «اللَّهُ نُورُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ ...؛خداوند نور آسمانها و زمين است....» ظهور اشياء به نور الهى عين وجود يافتن آنها است، ولى ظهور اجسام كثيف به وسيله انوار حسی غير از اصل وجود آنها است. ۱.۲ - آسمان و زمینخداوند، نور آسمانها و زمین: «اللَّهُ نُورُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ ...؛خداوند نور آسمانها و زمين است....» ۱.۳ - راه خدانور بودن راه خدا: «الر كِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَيْكَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِ رَبِّهِمْ إِلى صِراطِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ؛الر، اين كتابى است كه بر تو نازل كرديم، تا مردم را از تاريكيها ى شرك و ظلم و جهل به سوى روشنايى ايمان و عدل و آگاهى، به خواست پروردگارشان بيرون آورى و، به سوى راه خداوند توانا و ستوده (و هدايت كنى).» «صراط» بدل از نور است. ۱.۴ - جهان خلقتجهان خلقت، جلوه‌اى از نور خدا: «اللَّهُ نُورُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ ...؛خداوند نور آسمانها و زمين است....» ۱.۵ - پیامبر اسلاممحمد صلى‌الله‌عليه‌و‌آله، نور خدا و فرستاده او براى هدایت بشر: ۱. «يا أَهْلَ الْكِتابِ قَدْ جاءَكُمْ رَسُولُنا يُبَيِّنُ لَكُمْ ... قَدْ جاءَكُمْ مِنَ اللَّهِ نُورٌ وَ كِتابٌ مُبِينٌ • يَهْدِي بِهِ اللَّهُ ...؛ اى اهل كتاب! فرستاده ما، به سوى شما آمد، در حالى كه روشن مى‌سازد برای شما ... آرى، از طرف خدا، نور و كتاب روشنگرى به سوى شما آمد. خداوند به آن هدايت مى‌كند....» ۲. «يا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِنَّا أَرْسَلْناكَ شاهِداً وَ مُبَشِّراً وَ نَذِيراً • وَ داعِياً إِلَى اللَّهِ بِإِذْنِهِ وَ سِراجاً مُنِيراً؛ اى پيامبر! ما تو را گواه فرستاديم و بشارت دهنده و بيم دهنده. و تو را دعوت‌كننده به سوى خدا به فرمان او قرار داديم، و چراغى روشنى بخش.» ۲ - نور خدا در قیامتروشن شدن سراسر زمين، در عرصه قیامت به نور الهى: «وَ أَشْرَقَتِ الْأَرْضُ بِنُورِ رَبِّها وَ وُضِعَ الْكِتابُ وَ جِي‌ءَ بِالنَّبِيِّينَ وَ الشُّهَداءِ وَ قُضِيَ بَيْنَهُمْ بِالْحَقِّ وَ هُمْ لا يُظْلَمُونَ؛و زمين در آن روز به نور پروردگارش روشن مى‌شود، و نامه‌هاى اعمال را پيش مى‌نهند و پيامبران و گواهان را حاضر مى‌سازند، و ميان آنها بحق داورى مى‌شود و به آنان ستم نخواهد شد.» ۳ - زمینه‌های کسب نور خدازمینههای کسب نور خداعبارت است از: ۳.۱ - تسیح خداتسبیح خداوند در خانه‌ها، زمينه برخوردارى اهل آنها از نور خداوند: «اللَّهُ نُورُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ ... نُورٌ عَلى نُورٍ يَهْدِي اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ يَشاءُ ... • فِي بُيُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَ يُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ يُسَبِّحُ لَهُ فِيها بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ؛ خداوند نور آسمانها و زمين است؛ ... نورى است بر فراز نورى؛ و خدا هركس را بخواهد با نور خود هدايت مى‌كند، ... » ۳.۲ - ذکر و تنزیهتابش نور خدا در خانه‌هاى ذاکران و تنزیه‌کنندگان او: «اللَّهُ نُورُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ ... يَهْدِي اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ يَشاءُ ... • فِي بُيُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَ يُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ يُسَبِّحُ لَهُ فِيها بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ؛ خداوند نور آسمانها و زمين است؛ ... و خدا هركس را بخواهد با نور خود هدايت مى‌كند، ... اين چراغ پرفروغ در خانه‌هايى‌قرار دارد كه خداوند اذن فرموده ديواره‌هاى آن را بالا برند (تا از دستبرد شياطين در امان باشد)؛ و در آنها نام خدا برده شود، و صبح و شام در آنها تسبيح او گويند.» ۳.۳ - اذن خدانور خدا، متبلور در خانه‌هاى رفعت يافته، با اذن پروردگار: «اللَّهُ نُورُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ ... يَهْدِي اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ يَشاءُ ... • فِي بُيُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَ يُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ ...؛ خداوند نور آسمانها و زمين است؛ ... و خدا هركس را بخواهد با نور خود هدايت مى‌كند، ... اين چراغ پرفروغ در خانه‌هايى‌قرار دارد كه خداوند اذن فرموده ديواره‌هاى آن را بالا برند (تا از دستبرد شياطين در امان باشد)؛ و در آنها نام خدا برده شود....» ۴ - شناخت نور خداامكان شناخت اوصاف خداوند (نور و ...) از طريق تشبیه و تمثیل: «اللَّهُ نُورُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ كَمِشْكاةٍ ... وَ يَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثالَ لِلنَّاسِ ...؛خداوند نور آسمانها و زمين است؛ و مَثَل نورش همانند چراغدانى است ... و خدا براى مردم مثلها مى‌زند....» ۵ - راهیابی به نور خداهدایت و راهيابى به نور ويژه خداوند، داراى راهها و مكانهاى ويژه: «... يَهْدِي اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ يَشاءُ ... • فِي بُيُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَ يُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ يُسَبِّحُ لَهُ فِيها بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ؛ ... و خدا هركس را بخواهد با نور خود هدايت مى‌كند، ... اين چراغ پرفروغ در خانه‌هايى‌قرار دارد كه خداوند اذن فرموده ديواره‌هاى آن را بالا برند (تا از دستبرد شیاطین در امان باشد)؛ و در آنها نام خدا برده شود، و صبح و شام در آنها تسبيح او گويند.» ۶ - خاموش کردن نور خداتبليغ سوء کافران، در جهت خاموش كردن نور خدا: ۱. «يُرِيدُونَ أَنْ يُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ يَأْبَى اللَّهُ إِلَّا أَنْ يُتِمَّ نُورَهُ وَ لَوْ كَرِهَ الْكافِرُونَ؛آنها مى‌خواهند نورِ خدا را با دهان خود خاموش كنند؛ ولى خدا جز اين نمى‌خواهد كه نور خود را كامل كند، هر چندكافران ناخشنود باشند.» ۲. «يُرِيدُونَ لِيُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ اللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْكافِرُونَ؛آنان مى‌خواهند نور خدا را با دهان خود خاموش سازند؛ ولى خدا نور خود را كامل مى‌كند هر چند كافران خوش نداشته باشند.» ۶.۱ - عدم موفقیت کافرانتبليغات سوء كافران به مثابه پفى ناچيز، در مقابل نور خدا: ۱. «يُرِيدُونَ أَنْ يُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ يَأْبَى اللَّهُ إِلَّا أَنْ يُتِمَّ نُورَهُ وَ لَوْ كَرِهَ الْكافِرُونَ؛آنها مى‌خواهند نورِ خدا را با دهان خود خاموش كنند؛ ولى خدا جز اين نمى‌خواهد كه نور خود را كامل كند، هر چندكافران ناخشنود باشند.» ۲. «يُرِيدُونَ لِيُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ اللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْكافِرُونَ؛آنان مى‌خواهند نور خدا را با دهان خود خاموش سازند؛ ولى خدا نور خود را كامل مى‌كند هر چند كافران خوش نداشته باشند.» ۷ - جاودانگی نور خداوعده حتمى خدا به جاودانگی نور او، با وجود ناخشنودى كافران: ۱. «يُرِيدُونَ أَنْ يُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ يَأْبَى اللَّهُ إِلَّا أَنْ يُتِمَّ نُورَهُ وَ لَوْ كَرِهَ الْكافِرُونَ؛آنها مى‌خواهند نورِ خدا را با دهان خود خاموش كنند؛ ولى خدا جز اين نمى‌خواهد كه نور خود را كامل كند، هر چندكافران ناخشنود باشند.» ۲. «يُرِيدُونَ لِيُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ اللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْكافِرُونَ؛آنان مى‌خواهند نور خدا را با دهان خود خاموش سازند؛ ولى خدا نور خود را كامل مى‌كند هر چند كافران خوش نداشته باشند.» ۸ - گسترش نور خداارسال پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله از سوى خداوند، جهت گسترش نور او براى هدايت بشر: ۱. «يُرِيدُونَ أَنْ يُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ يَأْبَى اللَّهُ إِلَّا أَنْ يُتِمَّ نُورَهُ وَ لَوْ كَرِهَ الْكافِرُونَ • هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى وَ دِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ ...؛ آنها مى‌خواهند نورِ خدا را با دهان خود خاموش كنند؛ ولى خدا جز اين نمى‌خواهد كه نور خود را كامل كند، هر چندكافران ناخشنود باشند. او كسى است كه پيامبرش را با هدايت و آيين حق فرستاد، تا آن را بر همه آيين‌ها پيروز گرداند....» مقصود از «رسول» در آيه، محمّد صلى‌الله‌عليه‌و‌آله است. ۲. «يُرِيدُونَ لِيُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ اللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْكافِرُونَ • هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى وَ دِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ؛ آنان مى‌خواهند نور خدا را با دهان خود خاموش سازند؛ ولى خدا نور خود را كامل مى‌كند هر چند كافران خوش نداشته باشند. او كسى است كه پيامبر خود را با هدايت و دين حق فرستاد تا او را بر همه اديان غالب سازد، هرچند مشركان ناخشنود باشند.» مقصود از «رسول» در آيه، محمّد صلى‌الله‌عليه‌و‌آله است. ۳. «رَسُولًا يَتْلُوا عَلَيْكُمْ آياتِ اللَّهِ مُبَيِّناتٍ لِيُخْرِجَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ ...؛پيامبرى به سوى شما فرستاده كه آيات روشن خدا را بر شما تلاوت مى‌كند تا كسانى را كه ايمان آورده و كارهاى شايسته انجام داده‌اند، از تاريكيها به سوى نور خارج سازد....» مقصود از «رسولًا» محمّد صلى‌الله‌عليه‌و‌آله است. ۹ - نور خدا در وادی مقدسجلوه بركت خدا به صورت نور (نبوت) بر موسی علیه‌السلام در وادی مقدس: ۱. «إِذْ قالَ مُوسى لِأَهْلِهِ إِنِّي آنَسْتُ ناراً سَآتِيكُمْ مِنْها بِخَبَرٍ أَوْ آتِيكُمْ بِشِهابٍ قَبَسٍ لَعَلَّكُمْ تَصْطَلُونَ • فَلَمَّا جاءَها نُودِيَ أَنْ بُورِكَ مَنْ فِي النَّارِ وَ مَنْ حَوْلَها وَ سُبْحانَ اللَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ؛ به خاطر بياور هنگامى را كه موسى به خانواده خود گفت: من آتشى از دور ديدم؛ همين جا توقف كنيد؛ بزودى خبرى از آن براى شما مى‌آورم، يا شعله آتشى تا گرم شويد. هنگامى كه نزد آتش آمد، ندايى برخاست كه: پر بركت باد آن كس كه در آتش است و آن كس كه در اطراف آن است (فرشتگان و موسى)! و منزّه است خداوندى كه پروردگار جهانيان است!» آتشی كه موسى عليه‌السلام ديد، نور خدا بود. ۲. «فَلَمَّا قَضى مُوسَى الْأَجَلَ وَ سارَ بِأَهْلِهِ آنَسَ مِنْ جانِبِ الطُّورِ ناراً قالَ لِأَهْلِهِ امْكُثُوا إِنِّي آنَسْتُ ناراً لَعَلِّي آتِيكُمْ مِنْها بِخَبَرٍ أَوْ جَذْوَةٍ مِنَ النَّارِ لَعَلَّكُمْ تَصْطَلُونَ؛هنگامى كه موسى مدّت قرار داد را به پايان رسانيد و همراه خانواده‌اش از مدین به سوى مصر حركت كرد، از جانب طور آتشى ديد؛ به خانواده‌اش گفت: درنگ كنيد كه من از دور آتشى ديدم؛ مى‌روم شايد خبرى از آن براى شما بياورم، يا شعله‌اى از آتش تا با آن گرم شويد.» ۱۰ - عناوین مرتبطاطفای نور خدا (قرآن)، بهره‌مندان از نور خدا (قرآن)، تشبیه نور خدا (قرآن)، محرومان از نور خدا (قرآن)، ویژگی‌های نور خدا (قرآن)، هدایت به نور خدا (قرآن). ۱۱ - پانویس۱۲ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳۱، ص۵۴۹، برگرفته از مقاله «مصادیق نور (خدا)». |